Festival Oude Muziek 2009 – Four Elements, Four Seasons

Dansante barok opent festival oude muziek 2009

Festival Oude Muziek opent de editie van 2009 met een concert in Vredenburg Leidsche Rijn door de Berlijnse Akademie für Alte Musik getiteld ‘4 Elements – 4 Seasons’. Twee werken uit de barok, van respectievelijk Jean-Fery Rebel en Antonio Vivaldi. Het ene relatief onbekend, het andere overbekend. Het bijzondere is dat het een gechoreografeerd concert is: een combinatie van muziek, dans en theatrale elementen. Dat levert spannende momenten op.

De Akademie werkte eerder succesvol samen met dansers van Sasha Waltz. Deze keer is er één danser: de Spanjaard Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola. Hij tekent voor regie, choreografie en dans.

Lieflijke tonen op het voorrandje van het toneel hebben moeite boven het gestommel in de zaal uit te komen. Onbegrijpelijk dat mensen op zo’n verstild moment een ander plekje zoeken, en daarbij ook nog met hun stoel klapperen. Maar dan valt het orkest in met een ‘chaos’ die het gestommel overstemt. Wat een bijzonder orkest is dit toch! Wat een subtiliteit, wat een samenspel en wat een passie! Ze zijn met veel maar klinken als één groot instrument.

Juans subtiele expressie is niet altijd even goed te volgen. Een plek op rij 20 helpt niet echt, maar in een zaal met meer dan 30 rijen is dat nog lang niet achterin. Maar op het moment dat hij in zijn witte ondergoedje in fel wit licht letterlijk een spel op de vierkante meter laat zien, in een laagje water, reikt hij ineens met gemak tot de achterste rij. In een dergelijke setting loert het gevaar van illustratieve dans, en af en toe scheert Kruz Diaz dicht langs het randje. Het draaien om de as is mooi, hij draait niet op de maat van maar wel in harmonie met de muziek.

Het orkest staat tijdens 4 Elements in een halve cirkel, die, hoewel breed, toch wat verloren oogt op het enorme toneel. De lichttorens aan de zijkant waarvan veel licht op de zijmuren valt versterken dit effect. De afwezigheid van coulissen zal een akoestische reden hebben, vanuit theatraal oogpunt mis ik ze. Want dit eerste deel is toch vooral een concert met een toefje dans.

In 4 Seasons komt het hele orkest, en vooral violiste Midori Seiler, in beweging. Het bezwaar van de grote ruimte verdwijnt daardoor helemaal. Ze rennen, buigen, liggen en staan, losjes en harmonieus. De bewegingen doen natuurlijk aan, en op geen enkel moment lijkt het spel eronder te lijden. Je moet maar durven: zo’n stuk waarvan iedereen elke noot kan meezingen. Maar door het expressieve spel van dit orkest, en door de theatrale setting, is Vivaldi’s compositie zo fris als de lente!

Al naar gelang het jaargetijde komen er groene of gele blaadjes voorbij, water of sneeuw en nog veel meer. Orkestleden met appels op hun hoofd lijkt een beetje te ver gaan, maar als ze geplukt en gegeten worden (dat Willem Tell en Sneeuwwitje elkaar nog eens zouden treffen …) is dat ineens een hilarisch moment. Sneeuw in de winter ligt natuurlijk voor de hand, maar levert wel een heel poëtisch plaatje op, en past prachtig in de muziek.

Al met al is het een bijzondere voorstelling, die wordt beloond met een warm applaus. Terecht!

Gezien in augustus 2009 in Vredenburg tijdens Festival Oude Muziek.

Eerder gepubliceerd op Cultuurpodium Online. Foto van Sebastian Bolesch.